Chào bạn đọc thân mến! Có bao giờ bạn tự hỏi, liệu làn da của chúng ta có thể là “cánh cửa” để các bệnh tật xâm nhập vào cơ thể không? Thực tế là có đấy! Da không chỉ là lớp “áo giáp” bảo vệ cơ thể mà còn có thể trở thành đường lây nhiễm của một số bệnh da liễu nếu chúng ta không cẩn thận. Vậy bệnh gì lây qua da? Làm thế nào để nhận biết, phòng ngừa và điều trị hiệu quả những bệnh này? Hãy cùng nhau khám phá trong bài viết hôm nay nhé!
Bệnh lây qua da là gì?
Bạn có thể hình dung da như một bức tường thành kiên cố bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây hại từ bên ngoài như vi khuẩn, virus, nấm… Tuy nhiên, “bức tường thành” này đôi khi cũng có những “lỗ hổng” nhỏ, tạo điều kiện cho mầm bệnh xâm nhập. Bệnh lây qua da là những bệnh nhiễm trùng có thể lây lan khi da của bạn tiếp xúc trực tiếp với da của người bệnh, hoặc gián tiếp qua các vật dụng cá nhân bị nhiễm mầm bệnh.
Các bệnh này thường do các tác nhân như vi khuẩn, virus, nấm hoặc ký sinh trùng gây ra. Chúng có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu trên da như ngứa ngáy, nổi mẩn, mụn nước, thậm chí là đau rát.
Điểm danh các bệnh thường gặp lây qua da
Có rất nhiều bệnh có thể lây qua da, nhưng dưới đây là một số “gương mặt” quen thuộc mà bạn có thể đã từng nghe đến hoặc thậm chí gặp phải:
Bệnh ghẻ
- “Ghẻ ngứa, như lửa đốt da” – chắc hẳn bạn đã từng nghe câu này rồi đúng không? Ghẻ là một bệnh da liễu rất phổ biến, đặc biệt là ở những nơi đông người và điều kiện vệ sinh kém.
- Nguyên nhân: Bệnh ghẻ do một loại ký sinh trùng nhỏ xíu tên là Sarcoptes scabiei gây ra. Chúng đào hang dưới da, đẻ trứng và gây ngứa ngáy dữ dội, đặc biệt là vào ban đêm.
- Đường lây: Ghẻ lây lan chủ yếu qua tiếp xúc da kề da trực tiếp với người bệnh, ví dụ như khi ngủ chung giường, ôm ấp, hoặc sử dụng chung quần áo, khăn tắm.
- Triệu chứng:
- Ngứa dữ dội: Đây là triệu chứng điển hình nhất của bệnh ghẻ, ngứa nhiều về đêm, khiến người bệnh khó ngủ, gãi nhiều gây trầy xước da.
- Nổi mẩn đỏ, mụn nước: Xuất hiện các đường hầm ghẻ nhỏ, hình ngoằn ngoèo trên da, kèm theo mụn nước nhỏ li ti. Vị trí thường gặp là kẽ ngón tay, cổ tay, khuỷu tay, nách, vùng kín, mông, lòng bàn chân…
- Điều trị: Bệnh ghẻ cần được điều trị bằng thuốc bôi hoặc thuốc uống theo chỉ định của bác sĩ. Quan trọng là phải điều trị cho cả người bệnh và những người sống chung để tránh lây lan. Vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ cũng rất quan trọng trong việc phòng ngừa và hỗ trợ điều trị bệnh ghẻ.
Bệnh nấm da (lác đồng tiền)
- “Nấm da ăn lan ra cả làng” – câu nói này cho thấy bệnh nấm da dễ lây lan như thế nào. Nấm da là một bệnh nhiễm trùng da do các loại nấm gây ra.
- Nguyên nhân: Có nhiều loại nấm có thể gây bệnh nấm da, phổ biến nhất là nấm dermatophytes.
- Đường lây: Nấm da có thể lây qua tiếp xúc trực tiếp với người bệnh, động vật bị nhiễm nấm, hoặc qua đồ vật trung gian như quần áo, khăn tắm, sàn nhà, hồ bơi…
- Triệu chứng:
- Vết thương hình tròn hoặc bầu dục: Trên da xuất hiện các đám da đỏ, hình tròn hoặc bầu dục, có bờ viền rõ rệt, hơi gồ cao, trên bề mặt có vảy và mụn nước nhỏ.
- Ngứa: Vùng da bị nấm thường gây ngứa, mức độ ngứa có thể khác nhau tùy từng người.
- Vị trí: Nấm da có thể xuất hiện ở nhiều vị trí trên cơ thể như da đầu, mặt, thân mình, tay, chân, móng…
- Điều trị: Bệnh nấm da thường được điều trị bằng thuốc bôi chống nấm. Trong trường hợp nặng, bác sĩ có thể chỉ định thuốc uống. Để phòng ngừa bệnh nấm da, bạn nên giữ da khô ráo, sạch sẽ, không dùng chung đồ cá nhân với người khác, đặc biệt là ở những nơi công cộng như phòng tắm, hồ bơi.
Chốc lở
- Chốc lở là một bệnh nhiễm trùng da do vi khuẩn gây ra, thường gặp ở trẻ em.
- Nguyên nhân: Vi khuẩn gây bệnh chốc lở thường là Staphylococcus aureus hoặc Streptococcus pyogenes.
- Đường lây: Chốc lở rất dễ lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với vết thương hở, mụn nước, hoặc dịch tiết từ người bệnh. Trẻ em dễ bị lây chốc lở khi chơi đùa, sinh hoạt chung ở trường lớp.
- Triệu chứng:
- Mụn nước: Ban đầu xuất hiện các mụn nước nhỏ, dễ vỡ, sau đó đóng vảy màu vàng mật ong đặc trưng.
- Ngứa, đau rát: Vùng da bị chốc lở có thể gây ngứa hoặc đau rát nhẹ.
- Vị trí: Chốc lở thường gặp ở mặt (đặc biệt là quanh mũi và miệng), tay, chân.
- Điều trị: Chốc lở thường được điều trị bằng thuốc kháng sinh bôi tại chỗ. Trong trường hợp nặng hoặc lan rộng, có thể cần dùng kháng sinh đường uống. Vệ sinh da sạch sẽ, tránh gãi, rửa tay thường xuyên là những biện pháp quan trọng để ngăn ngừa và kiểm soát bệnh chốc lở.
Mụn cóc
- Mụn cóc là những u nhỏ, sần sùi trên da, do virus HPV (Human Papillomavirus) gây ra.
- Nguyên nhân: Virus HPV xâm nhập vào da qua các vết trầy xước nhỏ.
- Đường lây: Mụn cóc lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với mụn cóc trên da người bệnh, hoặc gián tiếp qua các vật dụng cá nhân, sàn nhà, hồ bơi…
- Triệu chứng:
- U sần sùi: Xuất hiện các u nhỏ, sần sùi, màu da hoặc hơi xám trên da.
- Vị trí: Mụn cóc có thể mọc ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, nhưng thường gặp nhất ở tay, chân, ngón chân.
- Điều trị: Mụn cóc có thể tự khỏi sau một thời gian, nhưng thường cần điều trị để loại bỏ nhanh chóng và tránh lây lan. Các phương pháp điều trị mụn cóc bao gồm:
- Thuốc bôi: Các loại thuốc bôi chứa axit salicylic hoặc imiquimod.
- Đốt điện, laser: Sử dụng nhiệt để phá hủy mụn cóc.
- Áp lạnh: Sử dụng nitơ lỏng để đóng băng và loại bỏ mụn cóc.
- Phẫu thuật: Cắt bỏ mụn cóc bằng dao hoặc kéo.
Hạt cơm lây (Molluscum contagiosum)
- Hạt cơm lây là một bệnh nhiễm virus da lành tính, thường gặp ở trẻ em.
- Nguyên nhân: Bệnh do virus Poxvirus gây ra.
- Đường lây: Hạt cơm lây rất dễ lây lan qua tiếp xúc trực tiếp da kề da, hoặc qua đồ vật trung gian như khăn tắm, đồ chơi.
- Triệu chứng:
- Hạt nhỏ, bóng: Xuất hiện các hạt nhỏ, tròn, bóng, màu trắng hoặc hồng nhạt trên da, có lõm ở giữa.
- Vị trí: Hạt cơm lây có thể mọc ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, nhưng thường gặp ở mặt, cổ, thân mình, nách, vùng kín.
- Điều trị: Hạt cơm lây có thể tự khỏi sau vài tháng đến vài năm. Tuy nhiên, để tránh lây lan và giảm triệu chứng, có thể điều trị bằng các phương pháp như:
- Nạo hạt: Sử dụng dụng cụ chuyên dụng để nạo bỏ hạt cơm.
- Áp lạnh: Sử dụng nitơ lỏng để đóng băng và loại bỏ hạt cơm.
- Thuốc bôi: Một số loại thuốc bôi có thể giúp điều trị hạt cơm lây.
Bệnh thủy đậu (trái rạ)
- Thủy đậu là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Varicella-zoster gây ra, rất dễ lây lan.
- Nguyên nhân: Virus Varicella-zoster.
- Đường lây: Thủy đậu lây lan chủ yếu qua đường hô hấp (giọt bắn) khi người bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện. Tuy nhiên, bệnh cũng có thể lây qua tiếp xúc trực tiếp với mụn nước thủy đậu.
- Triệu chứng:
- Sốt, mệt mỏi: Giai đoạn đầu có thể có sốt nhẹ, mệt mỏi, đau đầu.
- Nổi mẩn ngứa: Sau đó xuất hiện các nốt mẩn đỏ, nhanh chóng phát triển thành mụn nước. Mụn nước mọc khắp cơ thể, gây ngứa ngáy dữ dội.
- Vị trí: Mụn nước thủy đậu có thể mọc ở khắp nơi trên cơ thể, kể cả niêm mạc miệng, mắt, mũi, họng.
- Điều trị: Thủy đậu thường tự khỏi trong vòng 1-2 tuần. Điều trị chủ yếu là giảm triệu chứng như hạ sốt, giảm ngứa, giữ vệ sinh da sạch sẽ để tránh nhiễm trùng thứ phát. Hiện nay đã có vắc xin phòng ngừa thủy đậu, nên bạn có thể tiêm phòng để bảo vệ bản thân và gia đình.
Bệnh sởi
- Sởi là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus sởi gây ra, rất dễ lây lan và có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.
- Nguyên nhân: Virus sởi.
- Đường lây: Sởi lây lan chủ yếu qua đường hô hấp (giọt bắn) khi người bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện. Bệnh cũng có thể lây qua tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ mũi họng của người bệnh.
- Triệu chứng:
- Sốt cao: Sốt cao 39-40 độ C.
- Viêm long đường hô hấp: Ho khan, chảy nước mũi, chảy nước mắt, mắt đỏ.
- Nổi ban: Ban sởi xuất hiện sau sốt khoảng 3-4 ngày, ban dát sẩn màu hồng, mọc từ mặt, lan xuống thân mình và tứ chi.
- Điều trị: Sởi thường tự khỏi trong vòng 1-2 tuần. Điều trị chủ yếu là giảm triệu chứng, hạ sốt, bù nước điện giải, vệ sinh mắt mũi họng. Vắc xin sởi là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất.
Bệnh tay chân miệng
- Tay chân miệng là một bệnh truyền nhiễm thường gặp ở trẻ em, do virus đường ruột gây ra.
- Nguyên nhân: Thường do virus Coxsackievirus A16 và Enterovirus 71 (EV71).
- Đường lây: Tay chân miệng lây lan qua đường tiêu hóa (ăn uống) và tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ mụn nước, phân, nước bọt của người bệnh.
- Triệu chứng:
- Sốt: Sốt nhẹ hoặc sốt cao.
- Đau họng: Đau họng, biếng ăn.
- Loét miệng: Xuất hiện các vết loét đỏ hoặc mụn nước trong miệng, gây đau rát khi ăn uống.
- Phát ban: Phát ban dạng mụn nước ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, mông, đầu gối.
- Điều trị: Tay chân miệng thường tự khỏi trong vòng 7-10 ngày. Điều trị chủ yếu là giảm triệu chứng, hạ sốt, giảm đau, vệ sinh răng miệng và da sạch sẽ. Cần theo dõi sát trẻ để phát hiện sớm các dấu hiệu biến chứng và đưa trẻ đến bệnh viện kịp thời.
Làm thế nào để phòng ngừa bệnh lây qua da?
Phòng bệnh hơn chữa bệnh, câu nói này luôn đúng trong mọi trường hợp, đặc biệt là với các bệnh lây qua da. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa đơn giản mà bạn có thể áp dụng hàng ngày:
- Vệ sinh cá nhân sạch sẽ: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch, đặc biệt là sau khi đi vệ sinh, trước khi ăn, và sau khi tiếp xúc với các bề mặt công cộng. Tắm rửa hàng ngày, giữ da khô ráo, đặc biệt là các vùng da ẩm ướt như kẽ ngón tay, ngón chân, nách, bẹn.
- Không dùng chung đồ cá nhân: Tránh dùng chung khăn mặt, khăn tắm, quần áo, lược, dao cạo râu, đồ dùng vệ sinh cá nhân với người khác.
- Tránh tiếp xúc trực tiếp với người bệnh: Hạn chế tiếp xúc gần gũi với người đang mắc các bệnh lây qua da, đặc biệt là khi họ đang trong giai đoạn lây nhiễm cao. Nếu cần thiết phải tiếp xúc, hãy mang khẩu trang và rửa tay sạch sẽ sau đó.
- Vệ sinh môi trường sống: Giữ nhà cửa, nơi làm việc sạch sẽ, thoáng mát. Giặt giũ chăn màn, quần áo thường xuyên.
- Tăng cường sức đề kháng: Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, ngủ đủ giấc, tập thể dục thường xuyên để tăng cường sức đề kháng cho cơ thể, giúp chống lại các tác nhân gây bệnh.
- Tiêm phòng vắc xin: Tiêm phòng vắc xin là biện pháp phòng ngừa hiệu quả đối với một số bệnh lây qua da như thủy đậu, sởi.
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Nếu bạn nghi ngờ mình hoặc người thân mắc bệnh lây qua da, hãy đến gặp bác sĩ da liễu để được khám và chẩn đoán chính xác. Đặc biệt, bạn cần đi khám ngay khi có các dấu hiệu sau:
- Triệu chứng kéo dài: Các triệu chứng như ngứa, nổi mẩn, mụn nước không cải thiện sau vài ngày tự chăm sóc tại nhà.
- Triệu chứng nặng: Ngứa ngáy dữ dội, mụn nước lan rộng, đau rát, sốt cao, mệt mỏi nhiều.
- Nhiễm trùng: Vùng da bị tổn thương có dấu hiệu nhiễm trùng như sưng đỏ, nóng, đau, chảy mủ.
- Bệnh lây lan: Các triệu chứng lây lan sang người khác trong gia đình hoặc cộng đồng.
Bác sĩ sẽ giúp bạn xác định bệnh, kê đơn thuốc phù hợp và hướng dẫn cách chăm sóc da tại nhà để bệnh nhanh khỏi và tránh lây lan cho người khác.
Lời kết
Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về các bệnh lây qua da, cách nhận biết, phòng ngừa và điều trị hiệu quả. Hãy luôn chú ý giữ gìn vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ để bảo vệ làn da và sức khỏe của bản thân và những người xung quanh bạn nhé! Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, đừng ngần ngại để lại bình luận bên dưới, chúng ta sẽ cùng nhau giải đáp!
